Хацявы ня’’амлара’’ | «Красный Север»
0°C

Няръяна Ӈэрм

Хацявы ня’’амлара’’

Не ӈацекы саля яд’ нимна танаӈга. Тандая’ нултадась, тёняӈы ненэцяӈгана мотор’ ӈанохона тось. Шкохолана тохолко мале’’махаданда мяканда паромби. Сидя ӈудахананда минренада: ӈопой сумкада, няби нянз пад’ мюня хадаханда минрена ӈавракуда. Ӈыльняна, я’ сяд’ нина нянь’’ падм’ хаесь, пуна’ хосаяӈгуда.

Время для чтения ~ 9 минут


Хаданда мя’’ пирця яхана ӈа. Пэдаванда сер’ нылана мята няю’ сырӈа. Хадада пин’ тарпы’’. Хадамда тёрдеда, сюрамба нянанда хая. Я’ тяхамба’’махаданда хакэмда севолӈада, ёльце маймбихи’. Хадада ма:

— Каникулан’ тон? Тохолковамд ма’’лер? Ӈани’ нин хант’’?

Не ӈацекы ма:

— Та’ ямбан’ нянанд мэӈгудм’. Ӈэрё’ няна ӈани’ хантадм’. Ӈарка хардахана лекараӈэ тохолкованзь си’’ми тасламби. Ханданакэдм’, мань хабцяӈод савумдамбаӈгудм’. Ӈыльняна ӈано’ няна нянёни падм’ хаедамзь…

— Тикыяхав хосояӈгуни’’ма… — хадада манма.

Не ӈацекы хаданда ӈули’’ тэя, хусувэй та’ турцеты, та’ ямбан’ нядабасетыда. Тедахарт хадацянда ӈэва’ тар нямзилембида. Небяхаюда, несяхаюда хардахана илеӈаха’, манзараӈаха’. Хада хардан’ ха’’амван’ ни харва’’. Хой’ няна ханя ханзококо! Манзеты: «Хой илми тябибтабни, тикарихина хардан’ ха’’амсакэв». Сыра’ ямбан’ харта иле. Няхабида сидта вэдепасеты’’: ӈаврадамда, пядамда тэврасеты. Хардахана илеван’ ни харва’’. Хадахавада — лэда пирця, сята паридена не, ӈэвада ялне, сэр’’. Ӈудахабида хусувэй манзаям’ пэрць тохобэй’’.

Не ӈацекы хаданда маймбабцод тэвравы: нярьяна ӈокась, ладкоця. Сер’’махаданда ӈули’’ тамась ӈэвы. Хадада ӈобтикы нюнда маймбабцод ӈадимде, сея’ пахаӈгад падкоцям’ тюхулӈа. Ма:

— Тора панэкоцям’ суюхут сэдадамзь. Яндада тора, сербат ӈули’’ сава ӈэӈгу.

Не ӈацекы ёльце маймби таминда серада. Ханя, тэри сава! Сянӈганя’ хакэнда ядхана паныта сюра. Пухуця нюхунда сырць маймби.

Пирибтяко хадамда нядабаӈгу. Та’ манзая ӈока. Неняӈг’’ тива нерцюна ханода тырабтаӈгуху’, тэвравы нянёди’ яхалӈэ матортаӈаха’, тырабтаӈгуди’. Нерма, поёрма пирибтяхана манзая ни ӈа’’. Ӈэнда минри соӈгу.

Ӈобаӈгуна хадада ма’’нив:

— Синякуй нермя’ тоход, хоркы’ еӈгахалма’ ӈар’’ яӈганя пэбтёда яхакоця миӈа. То’ сё’ ядхана вэвако пя’’ таня’’. Таня’ нён ханас’’. Вэвако пя тантан’’, ӈули’’ невхы ӈамгэ’’. Нё’ няна поёр’’, таняна пюӈг’’, неро’’ ӈока’’.

Не нюда ма’’нив:

— Ӈэё, таня’ нидм’ ханат. Сейми пина.

Сяны ӈэбта ӈод’’ не ӈацекы поёрманзь хая. Тубкакомда хана, ихицям’ сода. Хаданда ма’’нив:

— Ӈокомбовна сапбани ӈонерм’ сертаӈгудм’, неняӈг’’ ёльцяӈгана тэри тэвабаӈгун.

Хадада ма:

— Пон нён мы’’. Тёня’ мядо’’манзь хандани’. Сит хаӈаць.

— Ӈэё, — нид яда пирибцяко ма’’нив.

Яляда ханя савакоко. Яд’ сяд’ ӈыл’ ха’’мы’’. Нёнякуна, ид’ някуна, неро’’ ӈока ӈэвы’’. Поӈганандо’ хуркари лэ’’мор’’ мун’’ со’’. Хэвнякуна неро’’ поӈгана, ид’ някуна хохорэй’’ мунабцоко’’ со’’. Ямб ӈувоця’’ тяхад ни’’ ӈадю’’. Некоця нером’ ня’’амбахая, икамда ямбумдахая таняку сылаӈга. Ӈамгэрхэтм’ ни манэс’’. Пидяндо’ нина ни’’ ӈамдю’’. Нюкцидо’ ӈарво’’махад харто’ то’ ня’ ӈадимда’’, тикахана савовна манэбцакын. Мараӈга’ паӈг’’ ӈули’’ ӈока’’. Неро’ вэба’’ мале ӈаркако’’, ӈабтадо’ ханя ейкапты’’. Яранзя’ ӈамдэд’ ӈабт пыяси лядпи. Хадами масе’’: «Пон нён мы’’! Пэта пэхэдэм’». Хорецямда екахая пэта пэй’’. Тэри саппида, ӈопой ян’ ӈонабида. Пям’ сапбата пыянанда, ӈудананда тэмъи ӈабт со. Манзаяда минӈа. Ёльце варемда мэ’’ӈа, хаця ныласяты, пуна ӈани’ пэсеты’’. Ида тэри ядэрӈа, неняӈг’’, нибярю’’ ельцяӈгана вэва ӈэсеты, тэри сят’ лабцеӈгаӈгу’’. Тедахарт таня’’, сабе ни’’ сятор’’. Ӈокахавм’ маторӈа’’. Манзаранаханда синюӈэ хая. Тамна поёрць лабцеӈга. «Тюкукоцями мэхэрцядм’» — пирибця манзеты. Тарем’ мэнаханда ӈоб’ синюмя. Синю’ поӈгана панэцямда сера, нимда сяра. Тасламбида: «Мят’ хэсь тара». Саць синюмя, ихицямда марцянда ни мо, мяканда ядалъй’’. Нултасетыда, ӈани’ ялцеты. Синю’ япда сяканда лапцеӈга.

Ёхоболха — ӈамгэхэрт ни ӈадю’’. Ид’ садаха’’ ха’морцеты, ихинанда ӈопой манзеты: «Ит’ нёхов мандэ’’. Ёльце пэдэйв’’, ихицейми хаерцяв. Пуна хосаябцакэв».

Не ӈацекы ихицямда ян’ мода, тиканда нерня’ пяда. Индя ӈыламна тасалкурӈа: «Тюрыпани сава ӈэб’’нанда. Ӈани’ сяткабты, ӈацекэдм’ вунидм’ ӈа’’. Ненэця’’ ни мант’’: «Мята хэвхана ёховы!»

Мунзи’’ ет’ яда. Синю’ помна ваертась, пон ядэрӈа. Синю халӈэ тосеты. Не ӈацекы сейда пина нултасетыда, сейнда лабна’’ма табласетыда. Хал’ хэ’’мяхад нерняку пэрӈада. Нерохо’’ тебсеты, ихинанда тасламбида: «Тяха’ хэсь вэва, тамна тяхана — и’’».

Ӈани’ пуня’ салцеты’’. Тарем’ сюрнаханда ханя’ тэвнакы? Ӈамгэхэван’ тапхалъй’’. Ӈамгэн’ тебы’’? Тет ёӈготана пя. Хамедада, ханяна мэ, вэвако пя’’… Невхы ӈамгэ’’, яӈэ хэвы’’, поёдо’ нероӈэ вадёвы’’. Пирибця сейнда хэсь, хэвняку сюрамба таслада. Ханяна мэ?! Тяхакуна нерма’ то ӈа, мята синякуна мэ. Вэвако пя’’ маханяна хаеб’’, нерняри’ мимб’’, ярэй’ ядувна тю’’у’ танаб’’нанда — мяканда тэваӈгу.

Хорецяда яптава, ӈэванда тар’’ саневы то’’олаха’’. Не ӈацекы ханимя, яля’ ямбан’ синю’ помна ядэрць ӈорман харбилы’’ма, ит’ харвава. Нимда екахая, хэвняку’ ваӈган’ хая. Тадахав ида таӈга, таслада ханяна мэ, ханя’ яда тара. Нисипой хая, таӈга ялъй’’. Синю’ хал’ поӈгана сеӈга’ мунм’ намда. Васадарць хэвнякумна сырӈа. Синю’ хал илена ӈамгэдарев’ халцана. Синю хал’ поӈгад ты ӈэтна ӈадимя. Тяханандов!!! Ябткуен!!! Ӈамгэкуей!!! Тэкоцяндов: сэвандо’ хоркадёри’’ тэри хортена’’, лы’ няӈури пялы’’, хобадо’ нялирпэй’’, нямдахадандо’ лэбта’’. Пыхыдаханандо’ наскабта хобандо’ пеля’’ ляӈгабты’’, ӈэхибидо’ — лэкоцяри’’, нерняхав миӈа’’. Хан’ нина не ӈамды, ӈэва’ иням’ ня’’амби. Тюрхана тыда танаби. Не сэванда сири’’ хортена’’, лы тибярида ӈади’’. Савацяхавм’ мэ’’ӈа, сёбянда вар наскабта тэса, поркабты. Невхы тибей паныцида ӈарханда хэнсуй’’. Тикы не хоремда вэ ӈуданхананда ня’’мада, маханяю’ пыхыдамда мэхэя, ненэй ӈудананда хан’ лата’ ед’ тоебтамбида. Ӈудахабида лэкоцяри’’ма, ханда латахав пурӈэ табцавы. Мандараха ӈы’’нив: «Тюкон ӈамдад’’, ӈобкана хэхэни’». Ты ӈэтна силяӈг’ то’’олха, ӈодь варета ӈади.

Не ӈацекы ельце сейда хая: индада табалъй’’, сейнда хумнахарт ни су’’, тебкадаварида хаи. Тад ӈапванда! Тад сюрбванда, тад пидеванда! Сейхавада пендван харвава, пяталъяма, сейнда мун ӈэванда мюна со. Тад тапалманда, пындена ха’’мы’’. Сита ня’’амвари то’’олха. Сейнда хэсь тебкаданакы, хонаравы. Юркванда сер’, лохортаковна хайнана идм’ намда. Ёльце ит’ харбилавы, ид’ няку’ тэвы’’. Пеӈгана итамта сахалӈа, идарӈа, няби со’’махананда — сята халта. Хонёдаханда синю’ хал хэвы, ӈодь ид’ някуна, мята ирня мэвы. Мята няхав сюрмбавы. Мята хэвхана хадада нувы, ӈудахананда не нюмда хаӈада. Тэв’’махаданда хадада ма’’нив:

— Ханяна мэсан? Пыдар нё’ няна пэтанаси’’, ханзер’’ си’ нямна ӈадимян?

Не ӈацекы серта сер’ хаданда ваде’’ӈада. Хадада ма’’нив:

— Хацян ня’’амлара’’, вэвако сер’’. Нянда ӈамдавы ӈэб’’нанд — яӈгумданась. Сит ниваць хоӈгу’’. Ӈопойӈэ нен ядэр’’. Хакцямд нянанд пармаӈэ ханавы ӈэбат сава ӈэӈгусь!

— Ӈодяко ними хаевэв, ханяна мандэданакэв.

— Хаё’’яӈаё! Ейданд хаёдакы, манэ’’пат нёр ня’’марпю’’. — Ненюмда севолпахая хадада ма’’нив. Тамна вадамда пэрӈада. — Теда’ сит нибтеӈгудм’. Пуна сяйини’. Вэвако ӈамгэм’ танвакэн, сит парнэ хадепаӈгу’’.

Хадада не нюмда нибтеда, серта сер’ мэда, мяд пухуця’ ной нихина ӈэвамда сярада. Нюда нёрва хансосялав’’, ваде’’мэда тайкабты. Тад хуняна ямдаяха’. То’ тяха’ мяти’ мяради’. Пон тэвана’’ӈаханзь. Ид’ тяха’, вэвако пя’’ ӈахаку хаейди’. Не ӈацекы пухуця’ тотрев’ ӈэванда нина сэр’’ ӈэва’ тар’’ ӈадимя’’, сеянда хэ’’мякуи ӈэрха.

Та’ малда.

Автор: Наца Худи’ падвы


0

0

0

0

0

0



Темы